*خارش پوست و علل آن *
خارش، یکی از شایع ترین شکایات پوستی است که گاهی آن قدر شدید می شود که خواب و آرامش را از فرد می گیرد.
شدت خارش گاهی به حدی است که بیمار با خاراندن های مکرر، بدنش را زخم می کند.
گفتگوی زیر با دکتر بهروز باریک بین، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره این مشکل نسبتا شایع، می باشد.
آقای دکتر! اصلا چرا پوست آدم می خارد؟
دلایل متعددی برای خارش پوست وجود دارد که برخی از آن ها مربوط به بیماری های پوستی است و برخی مربوط به بیماری های عمومی مثل هپاتیت C، بیماری های انسدادی کبد، نارسایی کلیه، کم کاری یا پرکاری تیروئید، کم خونی فقر آهن، پُرخونی، برخی سرطان های خونی مثل لوسمی و لنفوم(به خصوص لنفوم هوچکین)، میلوما، سرطان های داخلی، انگل های روده‌ای، ام اس، ایدز و برخی بیماری های اعصاب و روان.
دیابت نیز به کرات جزو علل داخلی خارش مطرح می شود، اما اغلب افراد مبتلا به دیابت خارش ندارند.
بنابراین
اگر فردی با خارش عمومی مزمن به پزشک مراجعه کرد، اول باید یک معاینه و
آزمایش کامل برای بررسی بدخیمی های داخلی و بررسی عملکرد تیروئید، کبد،
کلیه و حتی ایدز و هپاتیت انجام شود.
بعضی ها بلافاصله پس از حمام دچار خارش می شوند، آیا ممکن است این هم به علت بیماری خاصی باشد؟
از
بیماری های داخلی که باعث خارش می شود، نوعی پُرخونی به نام "پلی سیتمی
ورا" وجود دارد که در آن، بیش از یک سوم افراد از خارش رنج می برند. خارش
این افراد بیشتر با تغییر حرارت و به خصوص دقایقی بعد از استحمام است.
علتش هم مشخص نیست و کمی آسپیرین موجب تخفیف فوری خارش در آن ها می شود.
اما از بحث بیماری های داخلی که بگذریم، بیماری های پوستی متعددی وجود
دارند که خارش جزو شکایات اصلی مبتلایانش است، مثلا اگزمای سرشتی، گال و
درماتیت هرپسی فرم.
چه چیزهایی خارش را بدتر می کند؟
بیشتر خارشها با گرما تشدید می شوند. همچنین استرس، اضطراب و ترس نیز می تواند خارش را تشدید نمایند.
اکثر خارشها، شب هنگام، زمانی که فرد از کار و فعالیت روزانه فارغ می شود، تشدید می شوند.
کانال گوش خارجی، سوراخ بینی و ناحیه اطراف مقعد و ناحیه تناسلی، نواحی مستعد خارش محسوب می شوند.
خارش هم می تواند ریشه عصبی داشته باشد؟
بله، برخی خارش ها در حیطه بیماری های پوست و مو بسیار مرتبط با مسایل روحی و روانی هستند و به همین علت به آن ها درماتیت‌های عصبی (نورو درماتیت) می گویند.
در
این بیماری ها فرد تمایل شدیدی به خاراندن برخی نواحی در دسترس پوست دارد
و از خاراندن این نواحی لذت می برد و یک سیکل معیوب از خارش و خاراندن
درست می شود و پوست شبیه پسوریازیس می شود. در درمان این افراد باید
حتما به مسایل روحی توجه شود و درمان موضعی خالی جواب نمی دهد.
در
برخی موارد مثل کهیر، علت اصلی خارش ماده هیستامین است. کهیر می تواند به
دلیل مصرف یک دارو یا غذای خاص یا به دلیل برخی عفونت ها باشد. البته علل
متعدد دیگری هم برای کهیر وجود دارند، مثلا ممکن است نور آفتاب یا تماس با آب یا تماس با سرما یا ارتعاش موجب کهیر شود.
گاهی
حساسیت پوستی به برخی مواد، موجب خارش های شدید می شود، مثل برخی افراد
با مصرف اسپری ضدعرق و خوش بو کننده زیر بغل، دچار حساسیت می شوند.
آیا این خارشها درمان دارند؟
بله،
البته! قدم اول درمان، تشخیص علت خارش است و بدون این امر، درمان بسیار
مشکل است اما برخی اقدامات وجود دارند که می تواند به تخفیف خارش کمک
کنند، مثلا خنک نگه داشتن محیط و پرهیز از حمام داغ و لباس پشمی.
خشکی پوست
هم یکی از علل مهم خارش است، لذا در بیمارانی که از خشکی پوست رنج می
برند، چرب و مرطوب نگاه داشتن پوست برای تخفیف خارش اهمیت بسیاری دارد.
در افراد مسن،
خشکی یک علت مهم و شایع است که باید مراقب استفاده از شوینده های نامناسب
پوست و استحمام های مکرر که باعث خشکی پوست می شوند، باشند و مرتب از کرم مرطوب کننده استفاده نمایند.
برخی
داروهای موضعی نیز می توانند موجب کاهش خارش های موضعی شوند، مانند بی
حس کننده های موضعی (مثل کرم لیدوکائین، ژل نیزوکائین) و برخی آنتی هیستامین
های موضعی(مثل کرم داکسپین) و محلول‌های موضعی حاوی کامفور یا مفتول.
کورتون موضعی هم در برخی موارد که علت خارش، التهاب است (مثل اگزماها) می
تواند مفید باشد. کرم یا لوسیون کالامین نیز می تواند مفید باشد.
باید توجه داشت که تمام داروهای موضعی گاهی می توانند خود موجب ایجاد آلرژی و حساسیت
شده و موجب تشدید خارش گردند، بنابراین مصرف این داروها باید زیر نظر پزشک
و ترجیحا با تجویز متخصص پوست باشد تا از مشکلات احتمالی جلوگیری نماید.
از
نظر داروهای خوراکی هم، آنتی هیستامین ها از شایع ترین داروهای تخفیف
خارش‌اند، اما بسیاری از این داروها خواب آور هستند، لذا افراد به خصوص
کسانی که رانندگی می کنند یا افراد مسن باید بسیار مراقب باشند. داروهای
آنتی هیستامینی که خواب‌آور نیستند، روی خارش اثر ندارند، مگر در مورد
کهیر.
از برخی داروهای ضد مخدر نیز اثرات ضد خارش دیده شده و در نهایت از نور درمانی نیز می توان در برخی خارش ها استفاده کرد.
دکتر شکوفه شجاع منبع.سایت موسسه تبیان
کلمات کلیدی :
